Scheidingen waarbij ouders jaren later nog steeds grote conflicten hebben, zijn ontredderd en ontwrichtend. Niet alleen voor de betrokken gezinnen en hun omgeving, maar ook voor hulpverleners, juristen, organisaties en de politiek.

Vanaf 26 september kan u luisteren naar ‘Van waarheidsgevechten naar leefbare werkelijkheden‘: een gloednieuwe podcast, gegroeid uit een samenwerking tussen Sterk Huis en de Interactie-Academie. Het wordt een serie met inspirerende gesprekken die hulpverleners, juristen, beleidsmakers en andere professionals handvatten en perspectief kunnen bieden om constructief en gepast hoopvol te blijven in een vaak destructief veld.

Naar aanleiding van dit boeiend project stel ik enkele vragen aan Jill Gees, die aan de podcast heeft meegewerkt. Zij werkt in De Kubus, een multidisciplinaire praktijk die zich specialiseert in diagnostiek, therapie en begeleiding van kinderen en jongeren op het vlak van leren, ontwikkeling, emoties, opvoeding en gedrag. Daarnaast is Jill ook freelance opleider voor de Interactie-Academie, waar ze verbonden is aan het domein Scheiding & Bemiddeling. Haar antwoorden getuigen van passie en bevlogenheid voor dit thema.

_____

Kan je je even kort voorstellen? Wat doe jij in je werkpraktijk?

In De Kubus werken we met kinderen en gezinnen, die zich met diverse moeilijkheden aanmelden. Heel vaak zie ik er mensen die het slachtoffer zijn geworden van hoog conflict na scheiding. Ik begeleid zowel de ouders als de kinderen, maar ik probeer mijn rol hierbij héél helder te hebben. Door de jaren heen heb ik namelijk geleerd dat kinderen én hun ouders begeleiden niet lukt.

Wanneer ik in de context van hoog conflict bijvoorbeeld met de kinderen aan de slag ga, ben ik vaak bezig met de kwestie: hoe geef je hen opnieuw een stem? Er spelen namelijk vaak loyaliteitsconflicten en die creëren een heel eigen dynamiek.

Het is een thema dat je wel genegen ligt.

Zeker. Ik denk dat dit oorspronkelijk niet is gegroeid vanuit een affiniteit, of zelfs vanuit een grote interesse in dit thema. Mijn ervaring was echter dat andere collega’s minder geneigd zijn om er mee aan de slag te gaan. Ze bijten hun tanden erop stuk, willen het conflict oplossen en raken helemaal mee opgezogen in conflictspiralen.

Ik heb het geluk gehad om met Lieve Cottyn kennis te maken en heb haar visie naar mijn rugzak overgeheveld. Zo voel ik me gebufferd en gewapend; ik heb niet langer als doel om het conflict op te lossen. Wel heb ik het idee: ‘zo kan ik er mee aan de slag!’.

Jij bent in je dagdagelijks leven veel bezig met het thema scheiding. Ervaar jij dat er veel over wordt gesproken in de buitenwereld? Tussen mensen, in de krant, in artikels? Op tv?

Ik denk dat scheiding gigantisch veel aanwezig is in onze media. In kranten, in films in soaps,…Het is een courant onderwerp. Onlangs zat ik op een terrasje en ook daar was men druk in de weer over gescheiden ouders. Ik merk dat een welbepaalde visie dat thema domineert: “je gaat uit elkaar maar je blijft wel samen ouder”.

Maar wat als dit niet lukt? Wat als je veel ruzie blijft maken met je ex-partner waardoor dat samen ouderen ook niet gaat? Mensen voelen zich vaak al gefaald want ze vormen geen kerngezin meer. En ten opzichte van nieuw samengestelde gezinnen en solo oudergezinnen staat het kerngezin sociaal nog steeds veel hoger aangeschreven . Dat op zich is al verschrikkelijk, laat staan dat je dan nog eens blijft ruzie maken met die man of vrouw waar je kinderen mee gemaakt hebt.

Er leeft dus een gigantische druk op het idee dat je het samen ouders zijn moet kunnen waarmaken. Zelf vind ik het heel interessant om een andere stem te laten horen en dat proberen we ook met deze podcast te doen. We geven er de boodschap: “De partnerrelatie stopt. Je blijft ouder, maar niet samen”.

Is dat één van de zaken die je geprikkeld heeft om mee te werken aan de podcast? Het idee van “Ik hoor al die dominante stemmen, en wil daar toch wel iets anders naast leggen?” 

Jazeker. Ik wil een visie delen die iets van de druk weg neemt. Onderzoek heeft immers uitgewezen dat er na scheiding gewoon verschillende soorten ouderschap bestaan, maar onze maatschappij doet iets heel conflict verhogend, door geen rekening te houden of ruimte te maken voor deze realiteiten. Gescheiden ouders blijven bijvoorbeeld samen uitgenodigd worden op oudercontacten op school.

Ook in het hulpverleningslandschap zien we dit nog altijd gebeuren, wanneer er als vanzelf van wordt uitgegaan: ‘we zetten die mensen ‘samen’. Uiteraard is dat in heel veel situaties mogelijk, maar als je echt in hoog conflict zit, trekken ouders voortdurend naar dat gedoe rond het ex- partnerschap.

Bovendien, en dat vind ik ook belangrijk om te vermelden: parallel solo-ouderschap gaat vaak vanzelf. Als je uit elkaar gaat, moet er nog zo veel geregeld worden en dan moet je nog veel samen spreken. Daarna evolueren vele mensen eigenlijk naar een parallel ouderschap. Elke ouder geeft in de eigen context, met eigen mensen, het ouderschap vorm op een eigen manier.

En toch wordt heel vaak een coöperatief ouderschap met alle macht naar voor geschoven. Of het nu om een verjaardag of een communiefeest gaat: het moet samen georganiseerd worden.

Wat kan die podcast hierin bewegen? Wat kan het waardevolle zijn?

Ik denk dat we op zich al heel vaak dat zaadje planten, vooral in de richting van hulpverleners. Via vormingen nemen we veel professionals mee in onze visie. Ik ben trouwens ook heel blij met boek van Lieve Cottyn, waardoor deze visie nu ook goed is neergezet op papier. Een podcast kan misschien ook een breder publiek bereiken en terecht komen bij ouders en kinderen.

Ik hoop dat het ook wat ontschuldigend werkt en duidelijk maakt dat er zoveel mensen zijn die er mee worstelen. Wie niet in zo een strijd is terecht gekomen beseft niet hoe besmettelijk het is, hoe snel je wordt meegezogen in strijdspiralen.

We gaan dus voor een grotere bewustwording, maar willen dit ook een stuk normaliseren. Je bent als ouder immers ergens in terecht gekomen, maar je hebt nooit de bedoeling gehad om eeuwig te blijven vechten.

Je ziet dus vooral het belang van het bereiken van een breed publiek. En je wil hen bereiken met deze andersoortige boodschap, een andere stem? 

Ja. Met misschien wel een antigif tegen het dominante discours dat stelt dat mensen na scheiding samen ouders moeten zijn. Dat is misschien wel het belangrijkste.

Is dat dan iets dat je mist als je op dat terras zit, en je hoort die mensen praten over scheiding? Hoop je dat de podcast iets nieuws doet?

In films, op TV: overal is het idee van coöperatief ouderschap doordrongen. Het is misschien gevoed door een verkeerde invulling van co-ouderschap. Dat verwijst namelijk naar een juridische regeling, of naar het verblijf van de kinderen bij beide ouders. Daardoor krijg je dat idee: ouders blijven samen ouders. Nee, je hebt samen het ouderlijk gezag, maar je hoeft het niet samen uit te voeren. Die nuance zou veel mensen helpen.

De podcast komt nu online. Als we veronderstellen dat er nog een aantal initiatieven volgen die een nieuwe stem laten horen in het debat: waar hoop jij dan dat we binnen vijf jaar staan in het kijken naar scheidingen?

Hoe meer mensen vervat raken in hoog conflict, hoe meer ze alles uit handen geven. Er komt veel hulpverlening bij kijken en de rechtbank raakt betrokken. Ik hoop dat mensen meer zicht krijgen op hun eigen invloed en zo ook zelf hun regelingen weten te onderhandelen. Geen enkele opgelegde regeling is immers altijd goed voor alle partijen.

Er is ook een hele beweging gaande die ervoor pleit om kinderen meer stem te geven in de rechtbank. Ik hoop eigenlijk vooral dat we hen uit de rechtbank kunnen houden. Ik hoop dat we kinderen meer rechtstreeks kunnen laten spreken. Dat is waar ik vooral mee bezig ben: laten we het kind een stem geven, richting ouders én het bredere netwerk.

Laat ons hopen dat de podcast een eerste duwtje in die richting mag zijn.

 

_____

Anke Van de Velde is klinisch orthopedagoog en systeemtheoretisch psychotherapeut. Ze is als staflid en opleider verbonden aan de Interactie-Academie.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

.