Wat doe je als je tijdens de zomervakantie twee weken herfstvakantie blijkt te hebben? Ik dacht aan schrijven over de worsteling met mijn draak: de herfst.

Al jaren heb ik last van klachten tijdens de periode die vanaf september aantreedt. De dagen worden korter, het weer wordt grilliger, de blaadjes vallen van de bomen. Zoals bij vele anderen doet dit iets met mijn stemming. Mopperend over het weer, de koffiebonen die op zijn, het te vroeg aantreden van de ochtend, mensen die lastig doen, uitvallende baardharen en meer van zulks loop ik doorgaans ontevreden door het huis.

Een duurzame oplossing

Sinds een jaar of tien ben ik hier bewuster mee bezig en probeer ik mijn last te bestrijden. Een greep uit mijn proces van hard werken: lichttherapie, een dure LED daglichtlamp, medicatietrajecten, sint-janskruid, gesprekken, mindfulness, … Er zijn vast zaken die ik vergeten ben.

Als ik terug kijk op dit proces kan ik niet zeggen dat iets van dit harde werk een duurzame oplossing of verandering teweeg heeft gebracht. Sterker nog, het is elk jaar een stukje erger geworden. Steeds verkrampter liep ik rond en telkens ging ik meer gebukt onder de frustratie van de invallende duisternis.

Heeft dan werkelijk niets geholpen? Absoluut wel.

Dit alles was namelijk voordat mijn zoon zijn intrede maakte in het vrijeschoolonderwijs (*). Op een dag in de herfst, nu bijna twee jaar geleden, leerden zowel mijn zoon als ik over het jaarfeest Sint Michaël. En van hieruit ook de verhalen over Joris en de draak. Over moed. “Papa, eigenlijk gaat het over dat iedereen zijn eigen draken moet verslaan. Dat doet Joris ook!”

Met de achtergrond van dit jaarfeest leerde ik ook de liedjes en verhalen kennen over de laatste oogst. Ik las er dat de natuur meer richting duisternis gaat. Dat maakte mij nieuwsgierig.

Inmiddels heb ik veel meer gelezen over hoe alles in het leven eigenlijk meer naar binnen keert in het  jaargetijde van de herfst. Bloemen bloeien niet, bomen zijn ogenschijnlijk dood, het licht wordt minder, dieren worden minder actief. Alles keert naar binnen. Voor mij was dit een openbaring. Ook ik keer namelijk meer naar binnen. Het uitbundige leven van de zomer laat ik achter.

En mijn draak? Dat is de frustratie, het gemopper, de somberheid!

Blinde vlek 

Als ik terugkijk op dit proces vanuit een systemisch perspectief, zingt er een zin door mijn hoofd van Ellen Reijmers, hoofdopleider van mijn therapie-opleiding. ‘Pas als een cliënt zich begrepen ziet in de verbindingen waarin hij zich bevindt, begrijpt hij zichzelf en verbleekt de pathologie’.

Als systeemtherapeut maak ik vaak mee dat wanneer we te zeer vasthangen in een intrapsychisch model, bijvoorbeeld via zelfdiagnoses en het bestrijden van de symptomen hiervan, we in een trechter belanden van enkel meer leed. Het lijkt soms wel dat we daarmee steeds verder bevestigd raken in het afwijken en in ziek zijn.

Het verwondert mij hoe dit in mijn werk met cliënten zo op de voorgrond staat en tegelijkertijd in mijn eigen proces zo’n blinde vlek was al die jaren. Mijn hyperfocus op de herfstdepressie zette mij elk jaar meer vast in diezelfde trechter. Hoe meer ik dit weg probeerde te poetsen, hoe groter de draak werd. Elk jaar voelde ik mij meer vervreemd van mijzelf en van de wereld om mij heen.

Mensen gaven mij terug me in die periode niet meer te herkennen. Logisch ook, want ik ben van nature extravert, uitbundig, licht en levendig. Ook voor mijzelf was het moeilijk te verdragen dat ik in de herfstperiodes minder contact kreeg met die versie van mijzelf.

Een levend organisme

Nu ik verhalen tot mij heb genomen over Joris, over de seizoenen en over de natuur, begrijp ik beter wat er gebeurt. Ik snap waarom ook ik meer naar binnen moet. Waarom het leven minder uitbundig is. Hoe dat voor mij als zomermens nog een stukje lastiger is. Hoe normaal het is om als levend organisme een beetje mee te veranderen. Hoe ik me zal moeten wapenen om deze draak elk jaar weer te verslaan.

Het gekke is dat mijn klachtgedrag aanzienlijk is verminderd sinds deze verhalen. Mijn opleider blijkt gelijk te hebben: mijn pathologie is verbleekt. Mijn last is te snappen. Door dit nieuwe narratief te normaliseren, normaliseer ikzelf. Ik ben niet het probleem, de innerlijke draak die in die periode door velen bevochten wordt, is het probleem. Maar wel een probleem waarbij ik me gesterkt voel het te verslaan.

Dus kom maar op herfst, zelfs als je je in de zomer toont!

_____

Martijn Roomans werkt als systeemtherapeut bij Praktijk GiB (www.gibonline.nl)

(*) Vergelijkbaar met het Vlaamse Steiner-onderwijs, een methode-school.