Ik weet niet hoe het met u gaat maar met mij gaat het niet super. Ik heb zeeën van tijd maar ben vervelend onrustig.  

Ik moet denken aan de reactie van muizen op aanhoudend gevaar. Wanneer een muis een roofvogel ziet dan zoekt hij, gesteund door zijn angst, hoge alertheid, hartslag en stressniveau, razendsnel een veilig holletje op. Wanneer de roofvogel boven het holletje blijft cirkelen dan raakt de muis, om het zo te zeggen, in een depressieve toestand. Zijn stressniveau, hartslag en seksuele drive nemen af. De muis wordt heel passief.

Deze toestand is heel praktisch: de muis is nu zuinig met zijn energie waardoor hij lang in het holletje kan blijven. De roofvogel zal daardoor waarschijnlijk eerder een ander potentieel doelwit gaan opzoeken. Het komt echter ook voor dat muizen vervolgens sterven omdat hun ‘depressie’ maakt dat ze hun nieuwsgierigheid en elke vorm van initiatief nemen verliezen. Ik vind dat altijd bijzonder tragisch. 

Er is in ons leven ook een soort roofvogel verschenen. Hij lijkt overal te zijn en gaat volgens de kenners nog lang boven ons blijven cirkelen. Een mix van gezond verstand, goed burgerschap, solidariteit en zachte dwang maken dat ook ik me terugtrek. 

Ik stoor me aan de brute onderbreking van de logica van het leven. Vandaag ben ik in een lege school het schoolwerk van mijn jongste dochter gaan ophalen. De misplaatstheid van die leegte emotioneerde me. Ik heb het gevoel dat ik ergens in een bubbel met mijn gezin leef en ervaar een breuk met de mensen rondom mij. Met de caissière, de conducteur, de wereld. Ik mis de dynamiek, de nabijheid in die dagelijkse omgang. 

Ik erger me aan hoe de context van dit virus mijn leven domineert. Ik ben vertrouwd met een bijna Amerikaans levenshouding van ‘just do it’ maar zit nu in een verlieservaring van ‘I just did it’, een disciplinaire kramp van ‘do it just’ en een gebrekkige autonomie ervaring van ‘I just can’t do it’. 

Muizen staan niet bekend om hun existentiële bespiegelingen, maar ik moet eerlijk zeggen dat ik maar moeilijk zin kan zien in een leven waarin mijn sociale contacten sterk gereduceerd zijn en mijn werkzaamheden op een laag pitje zijn beland. Ik voel me half nutteloos. 

Ook weer in tegenstelling met de muis ben ik bang voor de lange termijn effecten van deze crisis. Veel mensen zullen een onnatuurlijke dood sterven, veel mensen zullen een naaste verliezen, veel organisaties zullen failliet gaan, veel mensen zullen werkloos worden en nog meer mensen dan anders zullen in armoede belanden. 

Alles bij elkaar denk ik dat deze tijd niet alleen maar risicovol is voor mijn en uw fysieke gezondheid. Ook onze mentale gezondheid staat onder druk. Tegelijk moet ik denken aan de Amerikaanse dichteres Maya Angelou. Een vrouw die opgroeide in een extreem racistische context. 

“You may not control the events that happen to you 

but you can decide not te be reduced by them.’ 

De vraag die me bezighoudt is: hoe kan ik me niet laten reduceren door de corona context? Hoe kan ik niet louter een muisje zijn dat zich terugtrekt voor een vogel? Hoe kan ik een ervaring hervinden in mijn leven waarin ik weer voel: ‘ik heb iets te vertellen over hoe het met me gaat, wat ik doe, hoe ik leef.’ Ik ga de komende tijd nieuwe omgangsvormen, nieuwe logica, nieuwe activiteiten en hoopvolle toekomstbeelden proberen vorm te geven. Gelukkig doen we dat samen. Want ook dat is voor ons van levensbelang. 

__________

Paul Castelijns is kinder – en jeugdpsycholoog en systeemtheoretisch psychotherapeut. Hij werkt als staflid bij de Interactie-Academie.