Oude werknemers zijn vaker ziek en minder gemotiveerd, vluchtelingen zijn gelukszoekers, jongeren van tegenwoordig hebben geen idealen, ouders die hun kinderen verwaarlozen houden niet van hun kind. Als je er op gaat letten hoor en lees je ze overal: arme verhalen.

Het zijn verhalen die maar een kant van de werkelijkheid belichten en dat dan vaak ook nog in heel eenvoudige bewoordingen. Lekker gemakkelijk, ons brein lust er wel pap van. Verwerken van een arm verhaal kost weinig energie, leidt tot gemakkelijke conclusies en voelt daarom comfortabel.

Mensen vertellen en leven in verhalen

Sinds kort volg ik een opleiding narratieve hulpverlening. Samen met de cliënt op zoek naar verhalen die opnieuw een verbinding leggen met wat er toe doet, van betekenis is. Verhalen die openingen bieden en nieuwe mogelijkheden laten zien aan de persoon die ze vertelt.

Als het brein in beslag is genomen door heftige emoties zoals boosheid, verdriet, angst, blijft er weinig ruimte over voor genuanceerde verhalen. Het verhaal dat je tegen jezelf en anderen vertelt wordt steeds schematischer: als ik A doe dan doet hij B en dan zitten we weer in situatie C. Je raakt gevangen in je eigen probleemverhaal, onmachtig om een nieuwe plot te bedenken.

Casusvoorbeeld

Zo ook bij Liesbeth die gecoacht wilde worden: “Ik kan niet meer tegen alle drukte en druk op mijn werk”. Liesbeth heeft een verhaal bij haar klacht. Al haar hele leven is ze veel te meegaand en wil ze het anderen naar de zin maken. Ze durft geen nee te zeggen en dat moet nu maar eens veranderen. Ze moet leren om van zich af te bijten, vindt ze. Onder het motto ‘niet de persoon is het probleem, maar het probleem is het probleem’, stel ik haar voor om eerst eens samen wat breder naar ‘de druk en de drukte’ te kijken. We onderzoeken haar ambities toen ze ooit met haar baan begon. Hoe is ze daar beland, wat waren haar dromen en verlangens, en wat is ze onderweg kwijtgeraakt? We kijken naar de effecten van ‘de druk en drukte’ op haarzelf en haar relaties.

Door over haar werk te vertellen, over de momenten van druk, maar ook die van plezier en vervulling ontstaat een rijker verhaal. Liesbeth ziet dat ze stapje voor stapje de verbinding met haar eigen ambities is kwijtgeraakt. Door het anderen naar de zin te maken is haar eigen zin steeds verder op de achtergrond geraakt. Ze vraagt zich af hoe ze haar werk kan blijven doen op een manier die bij haar past. Samenwerken en goede relaties zijn voor haar belangrijk. Door al die druk en drukte is dat er als eerste bij in geschoten. Daar wil ze wat aan doen.

Een rijker verhaal biedt nieuwe oplossingen. Liesbeth besluit dat ze het werkoverleg met haar team anders aan gaat pakken. Op de agenda maakt ze ruimte voor persoonlijk contact tussen de teamleden. Een half uur waarin iedereen kan vertellen over wat hem of haar bezig houdt, wat belangrijk is om te delen. Een kleine onderbreking van de druk en de drukte die, zo blijkt, iedereen in de greep houdt.

Op deze manier herstelt ze het contact met haar teamleden, en verbindt ze zich opnieuw met wat voor haar belangrijk is. En dat blijkt dan iets heel anders te zijn dan ‘leren van me af te bijten’.

_____________________

 

Anneke Jelsma is psycholoog en heeft een praktijk voor de ontwikkeling van mensen en hun organisaties. Meer info via www.onswerk.nu