Als ik boodschappen doe, ondervind ik hoe lastig het tegenwoordig is om het goed te doen in de buitenwereld. Ik rijd met mijn auto de parking van een winkelcentrum op. Een jongedame fietst voor mij uit en langs mij passeert een auto die reeds de boodschappen heeft gedaan.

Plots zie ik dat de mevrouw in de auto een aantal boodschappen is vergeten van het dak te halen. In een impuls probeer ik deze vrouw van een potentiële ramp te behoeden. Ik toeter en wijs met een pulserende vinger omhoog. De mevrouw heeft echter haast; ze negeert mijn gebaren en slaat de hoek om.

De jongedame op de fiets reageert wél. Ze kijkt boos achterom, geeft mij een middelvinger en schudt haar hoofd. Andere langslopende wandelaars geven mij afkeurende blikken. In mijn ogen ben ik in hun ogen een oversekste viezerik.

Het tegenovergestelde

Ik krijg de neiging om mijn raam open te doen en iedereen uit te leggen dat mijn intenties goed zijn. Ik probeer de chauffeur juist te helpen! Ik wil uitleggen dat ik ook totaal geen avances wil maken op de jongedame op de fiets! Ik besef echter dat daarmee de situatie alleen maar groter zal worden. Mijn uitleg kan opnieuw verkeerd geïnterpreteerd worden.

Beschaamd rijd ik door. Zelfs de boodschappen doe ik in een andere supermarkt om erger te voorkomen. Mijn goede intenties worden niet gezien. Sterker nog: mijn gedrag wordt dusdanig verkeerd geïnterpreteerd dat ik het tegenovergestelde word van wie ik eigenlijk probeer te zijn.

Ook in werkcontexten doen vergelijkbare situaties zich voor. Ik neem jullie mee in het verhaal van BARST! Vlogs.

Mijn goede vriend Lars werkt al jaren samen met Bert. Bert woont in een beschermde woonvorm voor mensen met verslaving, psychiatrische aandoeningen of een verstandelijke beperking. In dit werk kunnen begeleiders en cliënten soms een echte klik met elkaar hebben.

Dit is ook bij Lars en Bert het geval. Hun verbinding is breder en dieper dan in veel andere hulpverleningsrelaties. Humor vormt daarin een belangrijk onderdeel. Ze liggen regelmatig met elkaar in een deuk.

Positieve en verbindende effecten

Er ontstaat het idee om samen een vlog te maken. Ze bedenken dat het verzamelen, documenteren en delen van plezierige momenten weleens een fijne boost zou kunnen geven aan Bert’s leven. Daarnaast maken ze de bedenking dat, met een vlog, meer mensen kunnen meegenieten van de humoristische momenten van dit dynamische duo. Dit soort vlogs zou dus weleens positieve en verbindende effecten kunnen hebben. Maar zo’n onderneming is niet zonder risico’s.

Lars wikt en weegt en overlegt ook uitgebreid met de belangrijkste mensen uit Berts netwerk. Uiteindelijk is iedereen akkoord: ze schatten in dat deze toch wel onconventionele manier van werken voor Bert een heel positief iets kan zijn.

Na een tijdje ‘in de lucht’ te zijn, komen er zeer positieve reacties. De effecten zijn ook erg verbindend. Bert bloeit ervan op en geniet van de reacties die hij ontvangt. Daar waar er vaak een gevaar is voor sociaal isolement bij deze doelgroep, gebeurt nu het tegenovergestelde.

Zo zijn de zussen van Bert grote fan en laten ze soms zelfs Berts moeder van tweeënnegentig meegenieten van de vlogs. Lars hoort van Berts omgeving hoe leuk ze het vinden om meer van hem te zien en dat er een leuke kant van hem in de spotlight wordt gezet.

Ook mensen uit Lars zijn omgeving, inclusief ikzelf, bekommeren zich om Bert en vragen vaak aan Lars hoe het met Bert gaat. Het lijkt wel alsof de vlog een ‘verbindingsboost’ geeft tussen Bert en zijn directe omgeving enerzijds en met een breder stukje van de samenleving anderzijds.

Contextloze veroordelingen

Nu, de keerzijde. Lars krijgt ook negatieve reacties op de filmpjes van mensen die Bert noch Lars persoonlijk kennen. Hij krijgt allerlei opmerkingen te verduren dat hij ‘aandacht wil vragen over de rug van een zwakzinnige’ en andere negatieve uitlatingen. Deze opmerkingen kwetsen hem.

Als ik het met Lars hierover heb vertelt hij mij hoe hij de neiging moet onderdrukken te reageren op zulke aantijgingen. Net zoals ik in de supermarkt, maakt hij een logische keuze om niet te reageren op deze snelle, contextloze veroordelingen. Ook Lars schat in dat ‘uitleggen’ mogelijk alleen maar meer discussie geeft. En dus verwijdert Lars deze reacties, net zoals ik mijzelf verwijderde uit de supermarkt.

Deze twee situaties delen veel verwantschap. Ik probeer goed voor de ‘mevrouw van de boodschappen’ te zorgen en Lars probeert goed te zorgen voor Bert. Deze zorg wordt in beide gevallen door anderen verschillend geïnterpreteerd. Ik denk dat dit te maken heeft met een tendens in deze samenleving, waarbij het correct en respectvol omgaan met een variëteit aan mensen hoog in het vaandel wordt gedragen. Alle mannen moeten respectvol omgaan met vrouwen. Alle burgers moeten respectvol omgaan met mensen met een beperking.

Begrijp me niet verkeerd: als mens en als therapeut ben ik voorstander van die evolutie. Goed nadenken over hoe we respectvol met de ander omgaan is een groot goed.

Lars, Bert en ik worden echter geconfronteerd met de schaduwzijde van dit maatschappelijke streven. Anderen lijken te weten wat juist handelen is en weten of je deugt, terwijl ze geen zicht hebben op ‘the bigger picture’. Erger nog: daar zijn ze soms ook helemaal niet nieuwsgierig naar. Zo gaat er een wezenlijk deel van het verhaal verloren. Lars, Bert en ik worden verkeerd begrepen en hard aangepakt.

Gelukkig zijn er – vaak in persoonlijke kring – wél mensen die nieuwsgierig zijn naar ‘the bigger picture’ en merken ze onze goede intenties op. Daarmee lukt het Lars en mij in bovenstaande situaties om deze oordelen en soms algehele negativiteit te parkeren en weer wat te ontspannen.

Mildheid en ontspanning

Ik hoop dat deze blog uitnodigt voorzichtiger te zijn met invullingen van andermans intenties. Om interpretaties van andermans bedoelingen met wat mildheid en ontspanning te benaderen. In ons werk, maar zeker ook in de supermarkt of op Instagram.

Dat geldt ook voor mij en Lars. De volgende keer op café lach ik met mijn goede vriend nog eens over het toeter-incident en ik kijk nog maar eens een BARST! filmpje. Die laten mijn zorgen razendsnel verdwijnen en toveren een brede lach op mijn gezicht. Voor de geïnteresseerden: https://www.instagram.com/barst_vlogs/ 

_____