UWV-medewerker: “Goede morgen, mevrouw C., hoe gaat het?”
Mw. C: “Ik zou liegen als ik zei dat het goed gaat”
UWV: “Maar mevrouw C., zo vlug moet u de moed niet opgeven. Eergisteren is nog iemand een job begonnen die een jaar ouder is dan u; hij was net 62 geworden.
Mw. C.: “Dat lijkt me dan de spreekwoordelijke witte raaf.”
UWV: “Trouwens, u weet zo goed als ik dat nogal wat mensen parlementslid, minister of zelfs president worden als ze de 60, zelfs de 65 al lang gepasseerd zijn…?”
Mw. C.: “Tja…”
UWV: “Leeftijd is geen reden om bij de pakken te gaan neerzitten. Hoeveel sollicitaties hebt u de afgelopen maand gerealiseerd?”
Mw. C.: “Zeventien. En ik heb twee reacties gekregen. Een werkgever reageerde met een leesbevestiging. Bij een andere organisatie werd ik per brief uitgenodigd, maar twee dagen later kreeg ik het bericht dat ik toch niet hoefde te komen; men had mijn CV nog eens grondig doorgenomen en men vond het bij nader inzien minder geschikt.”
UWV: “Bij nader inzien… Hoe stelt u uw CV dan wel op?”
Mw. C.: “Standaard. Eerst mijn personalia en mijn professionele geschiedenis, daarna mijn profiel: vaardigheden, ervaring, realisaties, talenkennis, enz.”
UWV: “Ik kan begrijpen dat u daar niet veel succes mee hebt. Tegenwoordig stellen we ons CV helemaal anders op. Eerst benoemen we onze sterke kanten, onze motivatie en de redenen waarom de functie en de organisatie ons aanspreken. Daarna pas geven we ons curriculum, diploma’s, werkgevers, functies e.d. Hebt u onze nieuwsbrieven en onze informatiefolders over efficiënt solliciteren gelezen?”
Mw. C.: “Euh, eigenlijk niet; ik ga ervan uit dat ik door mijn vroegere werkzaamheden voldoende kennis heb over HR, over aanwervingscriteria en dergelijke.”
UWV: “Men kan nooit genoeg kennis en ervaring hebben als het daarover gaat. Zou het geen idee zijn om u aan te melden voor een sollicitatietraining. Eens kijken, over drie weken start er weer eentje; ik neem aan dat u zich vijf dagen na elkaar ’s ochtends kunt vrijmaken. En dat u de nodige tijd kunt voorzien voor huiswerkopdrachten?”
Mw. C.: “Euh…”
UWV: “Bezwaren?”
Mw. C.: “Mag ik u doen opmerken – het staat in mijn CV en in uw dossier – dat ik zelf jarenlang sollicitatietrainingen heb gegeven?”
UWV: “Uiteraard weet ik dat, maar die dingen evolueren. Ik vertelde u bijvoorbeeld zonet dat er onder meer heel andere modellen zijn tegenwoordig voor het opstellen van een CV; bovendien, ik neem aan dat u daarvan op de hoogte bent, iemand die na zes maanden in de werkloosheid niet opnieuw aan de slag is, wordt sowieso verondersteld zich aan te melden voor een sollicitatietraining.”
Mw. C.: “Ook in mijn geval? Met mijn ervaring op dat vlak?”
UWV: “Ons beleid voorziet geen uitzonderingen. U weet dat u bij weigering veel kans maakt uw uitkering voor een deel kwijt te spelen?”
Mw. C.: “Er is toch een vrijstelling mogelijk?”
UWV: “Niet in uw geval. U hebt de informatiesessie voor 50-plussers gevolgd?”
Mw. C.: “Zeven maanden geleden.”
UWV: “Dat is al een hele tijd. Misschien zijn sommige wetenswaardigheden vervaagd. U komt nu ook in aanmerking voor ons Actief+ programma!”
Mw. C.: “Actief plus?…”
UWV: “Bij Actief+ ontdek je samen met de andere deelnemers welke richting je precies uit wil en leer je meer over de arbeidsmarkt en solliciteren. Niets dan voordelen: je wisselt ervaringen uit met de andere deelnemers. Je staat niet meer alleen en krijgt nieuwe moed. Je bouwt een netwerk op en leert waar je passende vacatures kan vinden. Je sollicitatieacties worden intensiever, doelgerichter en efficiënter. Kortom: je kans op werk verhoogt.”
Mw. C.: “Dat klinkt allemaal erg mooi, als u het zo netjes afleest uit de folder. Maar ik ben intussen 61, ik heb twintig jaar gewerkt als leidinggevende, mijn salaris is een beletsel, de meeste werkgevers willen zo iemand niet meer in dienst nemen voor slechts een paar jaren, ze denken dat je te weinig flexibel bent, te oud, te vaak ziek, minder gemotiveerd…”
UWV: “Kom, kom, mevrouw C. Nu klinkt u toch wel echt pessimistisch. Laten we eens kijken naar de vacatures die we momenteel hebben. Kijkt u gerust even mee op het scherm. Hier, een leidinggevende met ervaring, iets voor u toch?”
Mw. C.: “In een vleesverwerkend bedrijf…”
UWV: “Tja, dat is natuurlijk iets anders dan een zorgorganisatie. Maar toch…”

 

Er is een sterk vermoeden dat zulke UWV-medewerker een protocol moet volgen. Dat hij daardoor dingen doet die voor een wegbezuinigde manager met veel ervaring neerkomen op constante vernedering, daar tilt men blijkbaar niet aan…

Deze gang van zaken is in mijn ogen een illustratie van de ontmenselijkende invloed van een beleid dat doordrenkt is van neoliberale ordeningen van de wereld van arbeid en zorg (zie mijn bespreking in de boekenrubriek van het Systeemtheoretisch Bulletin, 2014) Mensen worden ‘wegbezuinigd’ en vervolgens ‘vermaald’ in een systeem dat het zonder werk zijn ordent als persoonlijke fout, met als volstrekt individuele opdracht de eigen professionele toekomst (en dus ook een belangrijk deel van de eigen identiteit) nog een kans te geven door ze zinvol in te vullen.

Deze invulling wordt voorgestructureerd binnen de kaders van de klassieke arbeidsmarktinstrumenten, waarbij een meer dan 60-jarige, ervaren en door de jaren wijs geworden iemand op gelijke voet wordt behandeld met een schoolverlater die nog het eerste van het arbeidende leven moet leren kennen.

Mij viel op hoe betrokkene, terwijl ze het vertelde, moest vechten tegen spijt, verdriet en woede, onder invloed van procedures die zonder aanzien des persoons neerkomen op gesofisticeerde en bureaucratische vormen van vernedering en ontmenselijking. Dat zulke bediende van de UWV tijdens het gesprek vriendelijk blijft doet daar niets aan af.

Dany Baert is gepensioneerd klinisch psycholoog en systeemtheoretisch psychotherapeut. Tot 2014 was hij directeur van de Interactie-Academie.

Referentie
Baert, D. (2014). Luizen in de pels van economen en politici… en van ons allemaal. Een compacte bespreking van vijf boeken over economische thema’s met een brede reikwijdte. Systeemtheoretisch Bulletin, XXXII:3, 251-268.