Verschillende kranten berichtten enkele weken geleden dat een Britse moeder de prins in het sprookje van Doornroosje aanklaagt. Reden van haar aanklacht is de wereldberoemde kus waarmee de prins zijn toekomstige prinses uit haar 100-jarige slaap doet ontwaken. “Maakt deze prins zich schuldig aan seksueel misbruik?” , vraagt de vrouw zich af. Ze beargumenteert dat Doornroosje geen toestemming geeft voor de kus die ze ontvangt. Reden genoeg dus om te concluderen dat het hier over ongewenste intimiteiten gaat. Of straffer nog: seksueel misbruik. Als goede moeder is de Britse bezorgd dat we door zulke verhaallijnen onze ingebakken houdingen over seksueel gedrag nooit zullen veranderen.
Allicht zullen sommigen bij het lezen van dit artikel gedacht hebben dat deze Britse moeder wel erg ver gaat. Mogelijks gaf het in sommige Vlaamse huiskamers opnieuw aanleiding tot discussie. Discussie tussen mannen en vrouwen, tussen vaders en moeders. Misschien zelfs tussen jongens en meisjes of broers en zussen. Discussies waarin #metoo en zoiets als #Idid de rode draad zijn. Discussies waarin vrouwen hun spreekrecht opeisen en mannen tot schuldbekentenis worden uitgenodigd. Discussies zonder happy ending. Mannen tegen vrouwen en vrouwen tegen mannen. Benadeling en verzet bij de prinses; verwarring en angst bij de prins.
Dit is niet vreemd als je deze discussies plaats binnen de context van het dominant discours rond gender in onze samenleving. Een discours dat stelt dat mannen en vrouwen van nature erg verschillend zijn, andere kwaliteiten en gebreken hebben en andere rollen horen aan te nemen. Mannen komen van Mars en vrouwen van Venus. Zeker in hoe we liefde, romantiek en seksualiteit beleven, zijn we doordrongen van dit denken.
We worden in zekere zin allemaal gesocialiseerd tot prins of prinses. Van prinsen wordt verwacht dat ze initiatief nemen en gaan ‘jagen’ op prinsessen. Prinsessen op hun beurt moeten zich mooi en verleidelijk maken voor prinsen en al slapend wachten op die veelbelovende kus. Prinsen die erg ver gaan in hun jacht dreigen natuurlijk over een grens te gaan die ontoelaatbaar is. Prinsessen lopen dan weer het riscico in een horrorsprookje te belanden waar ze niet uit durven stappen.
De Britse moeder heeft dus wel een punt. Ze opent een discours dat bestaande genderrollen in vraag stelt. Haar aanklacht op de prins zou in de Vlaamse huiskamers een nieuwe discussie op gang kunnen brengen. Een discussie waarin zoiets als #weall de rode draad vormt. Een discussie waarin zichtbaar wordt dat wanneer we ons als man en vrouw enkel door verschillen laten leiden, we vatbaar blijven om in bepaalde contexten grenzen te overschrijden.
Sprookjes worden verondersteld niet uitgelegd te worden aan kinderen. Het zou de magie wegnemen, ze spreken voor zich. De Britse moeder zet deze ongeschreven regel echter op de helling en breekt een lans om de verhaallijnen in deze sprookjes wél bespreekbaar te maken. Misschien is het nog niet zo gek om sommige sprookjes te herschrijven? Prinsessen die over o.a. moed, humor en zin voor avontuur beschikken, zouden niet langer enkel als slechte heks of boze stiefmoeder fungeren en gevoelige, verlegen prinsen zouden ook een rol kunnen krijgen in het verhaal. Misschien worden sprookjes dan pas écht een afspiegeling van de realiteit.
Een realiteit waarin er erg veel verschillen zijn tussen mannen onderling en vrouwen onderling en er naast verschillen ook veel gelijkenissen zijn tussen mannen en vrouwen. Een realiteit waarin gedrag bij mannen en vrouwen veeleer door de context dan door hun geslacht wordt bepaald. Als sprookjes er op deze manier mee voor kunnen zorgen dat onze ingebakken houdingen rond seksueel gedrag veranderen, ben ik blij dat de Britse moeder haar spreekrecht heeft opgeëist.
__________________
Filip Maes is psycholoog en systeemtheoretisch psychotherapeut.
